KSWLatarnia Górska - Miejsce czasu odzyskanego

Latarnia Górska – miejsce czasu odzyskanego
The Mountain Lantern – Place of Retrieved Time


program / programme: placemaking, alternative architecture, self-initiated practice
miejsce / location: Piechowice PL
autorzy / authors: Piotr Bujas, Paweł Krzaczkowski
architektura / architecture: Konrad Brynda, Piotr Bujas
gospodarze / host: Teatr Cinema: Katarzyna Szumska, Zbigniew Szumski
status / status: projekt budowalny / building documentation

 ––


Michałowice (poprzednio Kiesewald) to górska kolonia malowniczo położona w Sudetach, u podnóża Karkonoszy; pomiędzy Górami Izerskimi a Kotliną Jeleniegórską. Znajduje się tam siedziba Teatru Cinema, działającego od roku 1992 w ogromnym domu o kilkusetletniej historii. W czasach PRL-u mieścił się tam ośrodek wypoczynkowy Ustronie, przed wojną hotel górski, wcześniej gospoda rodziny Glumm i zajazd Zur Erholung (z niem. Wypoczynek). Z jednej strony dom chowa się w zagłębieniu ogrodu, z drugiej zaś otwiera na pochyłą uliczkę za stodołą, obok której planujemy Latarnię Górską wraz z towarzyszącą jej oranżerią Schroniskiem dla Niechcianych Roślin oraz niewielką galerią.


To jeden z większych domów w kolonii Dreimartinsdorf (potem Kiesewald) założonej przez czeskich uchodźców religijnych w pierwszej połowie XVII wieku. W ciągu XVIII i XIX wieku budynek przechodził kolejne przebudowy. Wraz z rosnąca popularnością wycieczek górskich dom rozbudowano, dodając restaurację i pokoje gościnne. W reklamach prasowych i rejestrach pojawiła się nazwa Felsbaude (niem. Skalne schronisko). Przekształceniu uległa też sama wieś, zmieniając się w kurort dla kręgów lipskiej i berlińskiej inteligencji. Niezrealizowany plan regulacji i rozbudowy miejscowości opracowany w 1927 roku przez znanego berlińskiego profesora urbanistyki Hermana Jansena jest ostatnim śladem tego epizodu. Kolejna przebudowa decydująca o współczesnym kształcie Felsbaude przypadła na okres międzywojenny. Malowniczy i wynikający z naturalnego rozwoju, wernakularny charakter budynku został zastąpiony rodzajem stylu rodzimego (Heimatstil) – nieczęsto spotykanego w schroniskach karkonoskich. Nawarstwienia i rozbudowy zostały ujednolicone w nakrytym wysokim dachem z lukarnami landhausie. Od strony wejścia dom otrzymał szeroką, dwupiętrową facjatę z napisem Felsbaude w szczycie.


Latarnia Górska ma być rodzajem domu-samotni z widokiem na Góry Izerskie, oferującego krótkie pobyty przyznawane przez Radę Domu wybranym osobom w formie bezinteresownego daru. Okresowo dom będzie pełnił też funkcję miejsca wydarzeń, służącego zarówno organizowanym tu działaniom, jak i mieszkańcom. To z jednej strony w pełni funkcjonalna przestrzeń dająca komfort przebywania, z drugiej zaś materializacja alternatywnej architektury, przetwarzającej zastane otoczenie i jego odzyskane fragmenty zgodnie z zasadami powtórnego obiegu materiałów i idei. Latarnia Górska ma bowiem ambicje wpisania się w wielowarstwową historię tego miejsca, przy jednoczesnym utrwaleniu związanych z nim marzeń.


Dom, a raczej domek, będzie oferował podstawowe wygody: łazienkę, miejsce dprzygotowania posiłków. Główną część stanowić będzie wielofunkcyjna przestrzeń z szerokim widokiem na sylwetkę Gór Izerskich. Z położonej pod dachem sypialni rozpościerać się będzie z kolei widok na kolonię i dwustuletni dąb rosnący obok starego domu. Kadrowanie widoków i przekazanie doświadczenia tego miejsca gościom domu jest jedną z towarszących nam intencji. Chcemy stworzyć miejsce wolne od presji (nad)produktywności twórczej, merkantylnej polityki produktu artystycznego i wszechobecnego reżimu zysku. Wierzymy w to, że stworzenie miejsca dedykowanego swoistej antyekonomii czasu wolnego i odpoczynku stwarza sytuację niedostępną w tradycyjnym formacie rezydencji. Inicjalne działanie niniejszej akcji – rekonstrukcja liternictwa bazuje na zestawie oryginalnych liter, które zachowały się do naszych czasów. W roku 2017, w trakcie prac inwentaryzacyjnych, odnaleźliśmy na strychu litery napisu Felsbaude. Stało się to dla nas punktem wyjścia do interwencji typograficznej, która pojawiła się na froncie budynku w postaci słowa Obecność – dokładnie w miejscu niegdysiejszego napisu Felsbaude. W ten sposób dawny wizerunek schroniska górskiego połączony zostanie z dzisiejszym – domu artystów, teatru i swoistej kunstkamery. Odlane z betonu litery odpowidające dokładnie pierwotnemu liternictwu wymagały rekonstrukcji kroju pisma, znanego tylko z niekompletnych, zachowanych liter, opracowanych najprawdopodobniej na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych dwudziestego wieku przez lokalnego grafika. Interwencją tą, wpisującą się w charakter Felsbaude, mamy nadzieję otworzyć nowy etap w historii tego niezwykłego miejsca poświęconego pracy twórczej, które może stać się refugium oraz alternatywą dla nadobecności medialnej i hiperlansu. 

for English click download link